Trang chủ
Bánh cốm An Ninh 
Cái tên “cúng cơm” của Hỏa Lò vàhệ thống giam cầm kiên cố nhất Đông Dương
…
Ngày 17/10/1887, Tổng thống Pháp ra sắc lệnh thành lập “Liên bang Đông
Dương”, và 9 năm sau, Nhà tù Hỏa Lò được khẩn trương xây dựng cùng với
Tòa Đại hình (nay là Tòa án nhân dân tối cao) và Sở Mật thám (nay là
Công an TP Hà Nội ở 87 Trần Hưng Đạo).
Trước
kia, Nhà tùHỏa Lò có tên là Đề lao Trung ương (Maison Centrale), nhưng
do được xây trên đất của làng Phụ Khánh, tổng Vĩnh Xương (cũ) là làng
nghề chuyên sản xuất đồ gốm, chum, vại, ngày đêm rực lửa lò nung, vì thế
cái tên “cúng cơm” bị quên lãng và người dân chỉ quen gọi là Nhà tù Hỏa
Lò.
Được xây dựng năm 1896 trên khu đất rộng 12.908m2,
Nhà tù Hỏa Lò là công trình kiên cố vào loại bậc nhất Đông Dương với
lối kiến trúc đặc trưng cho sự tù đày: thâm nghiêm, vững chắc và lạnh
lẽo. Bao quanh nhà tù là bức tường đá dày nửa mét có cốt thép, cao 4
mét, trên tường có cắm mảnh chai và chăng dây điện cao thế. Dưới chân
tường ở phía trong có một con đường nhỏ rộng chừng 1,2 m, là đường cho
lính tuần tra. Bốn góc nhà tù có 4 tháp canh có khả năng quan sát nhất
cử nhất động toàn bộ khu trại giam. Riêng hệ thống cửa sắt, khóa được
mang từ Pháp sang. Trại có 9 khu giam giữ và từng khu biệt lập với nhau
bằng những cửa sắt bịt tôn. Ngoài ra là các khu làm việc cho lính canh,
trại giam tù người Âu, trại giam tù nữ, khu nấu ăn... Khu xà lim giam tử
tù đặt ở trong cùng và một hầm tối để giam những người “cứng đầu”...
Bên
cạnh nhà tù Hỏa Lò là Toà Đại hình và Sở Mật thám tạo thành thế chân
kiềng vững chắc theo nhận định của chính quyền thực dân Pháp lúc bấy
giờ. Từ nhà tù Hỏa Lò có một đường hầm dẫn thẳng sang tầng hầm của Tòa
Đại hình. Những phạm nhân nguy hiểm, khi đem ra xét xử đều đi theo con
đường hầm này. Nghe nói từ tầng hầm của Tòa Đại hình còn có hai đường
hầm nữa, một đường chạy sang Sở Mật thám, còn một đường được coi là lối
thoát bí mật chạy qua khu chợ 19/12 hay còn gọi là “Chợ Âm Phủ”, nhưng
lối lên ở đâu thì không ai biết.
Những thế hệ bị giam cầm và cuộc vượt ngục nổi tiếng của tử tù Cộng sản
Nhà
tù Hỏa Lò bắt đầu nhốt tù vào ngày 1/1/1899 mặc dù lúc này nhà tù vẫn
chưa xây dựng xong. Theo thiết kế ban đầu, Hoả Lò chỉ đủ giam 500 tù
nhân, nhưng vào những năm 1950 - 1953, Hỏa Lò giam cầm tới 2000 người.
Nơi này còn lưu truyền một cuộc vượt ngục nổi tiếng của 16 tử tù Cộng
sản vào đêm Giáng sinh năm 1951. Khi các tử tù được tổ chức cung cấp
lưỡi cưa sắt, dũa, họ đã cưa khóa chân, cưa chấn song cửa sắt và thoát
ra theo đường cống ngầm... Không may, khi ra đến đường thì bị lộ, chỉ có
5 người, sau khi trốn thoát lại tiếp tục hoạt động Cách mạng, số còn
lại bị bắt, khi ra toà, ngoài án tử hình còn lĩnh thêm mỗi người... 5
năm tù giam.
Lịch sử kể rằng:
Có 3 thế hệ những người yêu nước bị giam ở đây, đầu tiên là cụ Phan Bội
Châu, cụ Lương Văn Can, cụ Dương Bá Trạc... Thế hệ thứ hai là các đảng
viên Cộng sản như các đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Trường Chinh, Lê Duẩn,
Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười... Còn thế hệ thứ ba từ năm 1947 cho đến ngày
10/10/1954 là những chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam, du kích, biệt
động nội thành. Sau khi Việt Nam giành quyền độc lập, Thiếu tướng Nguyễn
Đức Minh là một trong những cán bộ Công an đầu tiên tiếp quản Nhà tù
Hoả Lò (tháng 10/1954).
… Hoả Lò, hôm nay...
Năm
1993, trên nền đất của Hỏa Lò cũ, một trung tâm thương mại - Tháp Hà
Nội đã được xây dựng, phần còn lại với diện tích hơn 2000m2 trở thành di tích lịch sử Cách mạng đặc biệt của Thủ đô.
Khu
di tích Hỏa Lò được tái hiện lại một phần những khu trại giam nam, khu
trại giam nữ, khu trại giam nữ có con nhỏ và đặc biệt để lại ấn tượng
trong lòng du khách tham quan là khu xà lim giam tù tử hình.
Bắt đầu bước chân qua cánh cổng sắt nặng nề, khắc
nghiệt, du khách có cảm giác như bước vào câu chuyện lịch sử hào hùng,
bi tráng trong cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại của dân tộc Việt Nam qua
gần 20 phần tái hiện và trưng bày hiện vật lịch sử. Từ quang cảnh nhộn
nhịp thanh bình bên lò nung của người dân làng Phụ Khánh chuyên nghề sản
xuất chum, vại đến cảnh những tù cộng sản bị giam cầm trong xà lim ngục
tối…. Từ chiếc cống ngầm ghi dấu chân những người tù cộng sản vượt ngục
để về với Cách mạng, về với nhân dân đến cây bàng đã gần trăm tuổi, nơi
các tù cộng sản trao đổi tin tức, tài liệu,…. Và còn từ một danh sách
dài những thế hệ các chiến sĩ cộng sản đã từng bị tra tấn, giam cầm, hy
sinh tại đây cùng rất nhiều những hiện vật, dù lớn, dù nhỏ đều như một
bản hùng ca bi tráng. Tất cả dường như đang sống lại, vẹn nguyên, gan
góc trải qua thăng trầm của năm tháng để trở thành những chứng tích
trường tồn cùng lịch sử. Với tất cả những gì còn lại, ngày nay, Hoả Lò
đã trở thành điểm tham quan hấp dẫn, thu hút nhiều du khách trong và
ngoài nước mỗi khi đến Thủ đô.
Thông tin thêm
- John Sidney McCain III sinh ngày 28 tháng 8 năm 1936, ông là Thượng nghị sỹ thâm niên của Hoa Kỳ. John Sidney McCain đã
học tại Học viện Hải quân Hoa Kỳ và tốt nghiệp vào năm 1958. Ông trở
thành phi công hải quân lái máy bay cường kích từ hàng không mẫu hạm.
Trong lúc tham chiến trong Chiến tranh Việt Nam, năm năm rưỡi ông bị bắt
làm tù binh chiến tranh tại miền bắc Việt Nam. Sau Hiệp định Paris 1973
ông được trả tự do. Ông là một trong hai nhân vật năng nổ (người thứ
hai là John Kerry) trong việc hối thúc và vận động chính phủ Hoa Kỳ bình
thường hoá quan hệ ngoại giao với Việt Nam.
