Trang chủ
Bánh cốm An Ninh 
Kho
tàng truyện cổ vô cùng đa dạng của "Nghìn lẻ một đêm" được kết nối xoay
quanh một trục đơn giản: Xưa kia ở miền Đông A-rập, thời Sassanid có
một vị vua Ba Tư Shahryar. Vị vua ngự trị trên một hòn đảo không rõ tên
"ở giữa Ấn Độ và Trung Quốc" (trong các bản dịch tiếng Ả Rập hiện nay
thì ông ta là vua của Ấn Độ và Trung Quốc). Vì hoàng hậu ngoại tình nên
đâm ra chán ghét tất cả đàn bà, tính nết trở nên hung bạo. Để thỏa cơn
thịnh nộ điên loạn, cứ mỗi ngày ông ta cưới một cô gái và sau một đêm
mặn nồng lại sai lính đem giết (trong một số bản: ba đêm một lần).
Đến lượt Sheherazade, con gái một vị đại thần, trở thành vợ nhà vua. Quan đại thần vô cùng lo sợ, ngày đêm quên ăn quên ngủ tìm cách cứu con và kể lại sự tình cho nàng nghe....
Biết tai họa sắp giáng xuống đầu cha con mình, nhưng Sheherazade vốn là cô gái thông minh, tài trí lại giàu nghị lực, nên sau thời gian suy nghĩ đã tìm được mưu kế. Nàng đã cùng em gái nàng đến với nhà vua và bàn nhau thay phiên kể chuyện cho vua nghe. Đúng như nàng tiên liệu, nhà vua không ngủ khi nàng bắt đầu đem những câu chuyện ra kể. Những câu chuyện được xắp sếp khéo léo để đúng khi mặt trời mọc là lúc hấp dẫn nhất, nàng kín đáo dừng lại khi chuyện chưa chấm dứt khiến vua còn nóng lòng muốn nghe đoạn tiếp, không thể ra lệnh xử tử nàng...
Đến lượt Sheherazade, con gái một vị đại thần, trở thành vợ nhà vua. Quan đại thần vô cùng lo sợ, ngày đêm quên ăn quên ngủ tìm cách cứu con và kể lại sự tình cho nàng nghe....
Biết tai họa sắp giáng xuống đầu cha con mình, nhưng Sheherazade vốn là cô gái thông minh, tài trí lại giàu nghị lực, nên sau thời gian suy nghĩ đã tìm được mưu kế. Nàng đã cùng em gái nàng đến với nhà vua và bàn nhau thay phiên kể chuyện cho vua nghe. Đúng như nàng tiên liệu, nhà vua không ngủ khi nàng bắt đầu đem những câu chuyện ra kể. Những câu chuyện được xắp sếp khéo léo để đúng khi mặt trời mọc là lúc hấp dẫn nhất, nàng kín đáo dừng lại khi chuyện chưa chấm dứt khiến vua còn nóng lòng muốn nghe đoạn tiếp, không thể ra lệnh xử tử nàng...
Trong
suốt một nghìn lẻ một đêm, hai chị em nàng Sheherazade đã liên tục kể
những chuyện về tình yêu, chiến tranh và pháp luật, về những vị vua cũng
như bọn ăn mày, về những xứ sở mà kim cương nhiều hơn đá sỏi, về những
cô gái đẹp, về cả những mưu toan diễn ra trong các ngõ hẻm hay các khu
chợ tại các thành phố phương Đông. Hai nàng cũng kể về những thị trấn,
sa mạc, hải đảo xa xôi, nơi các vị phù thủy sử dụng pháp thuật, về các
loài ngựa biết bay, chó biết nói, người hóa cá, cá lớn hơncá voi, chim
khổng lồ. Nàng kể về những cặp tình nhân trong các túp lều tồi tàn, họ
có thể là người gan dạ hoặc hèn nhát, nhưng tất cả đều đa tình và biết
hy sinh vì người yêu. Bối cảnh của các chuyện của nàng ở phương Đông,
phần lớn xoay quanh các thành phố huyền thoại Bagdad, Cairo và Damascus.
Hàng ngàn đêm trôi qua, cuối cùng nhà vua bị cảm hóa, tình yêu cuộc
sống và con người trỗi dậy khiến ông ta đã quên khuấy việc giết người.
Cảm phục nàng Sheherazade, vua đã bãi bỏ lệnh bắt con gái để giết một
cách tàn nhẫn và đồng ý cưới nàng làm vợ bằng một đám cưới linh đình,
sau đó cùng nhau sống hạnh phúc đến bạc đầu và họ có với nhau ba người
con trai.
Với
hàng trăm câu chuyện hoàn chỉnh, bao gồm truyện lịch sử, truyện tình,
bi kịch, hài kịch, thơ, truyện hài và truyền thuyết Hồi giáo cấu thành
tác phẩm, "Nghìn lẻ một đêm" có một giá trị hết sức to lớn trong việc
phản ánh một thế giới muôn mặt trong đời sống hiện thực xã hội Arap thời
Trung cổ, thông qua một óc tưởng tượng cực kỳ phong phú, chủ đề vô cùng
khác lạ, nhân vật đủ mọi loại vẻ, với những khung cảnh vừa rộng lớn vừa
luôn luôn thay đổi.
Về
nghệ thuật, "Nghìn lẻ một đêm" hết sức hoàn chỉnh về kết cấu, bất ngờ
trong việc dẫn dắt mạch truyện, phức tạp mà rất chặt chẽ trong các tình
tiết và cũng rất điêu luyện trong việc sử dụng ngôn ngữ, mặc dù có một
số truyện qua tay nhiều người, được nhiều thế hệ ghi chép nên đã ít
nhiều bị pha tạp hoặc bị hiện đại hóa.
Với
giá trị về nhiều mặt như vậy, từ khi ra đời đến nay "Nghìn lẻ một đêm"
đã trở thành tài sản văn hóa chung của nhân loại, có ảnh hưởng sâu sắc
từ Đông sang Tây. Nhiều người đã dùng những câu chuyện trong tác phẩm để
làm đề tài sáng tác cho những hình thức nghệ thuật khác như phim, kịch,
vũ ba-lê, ca vũ kịch…
01. Lời giới thiệu - NXB Văn Nghệ
